Gorinchem, 10 februari 2021
We beleven met elkaar een bijzondere tijd! Een tijd die we ruim een jaar geleden niet voor mogelijk hadden gehouden. Een maatschappij in een lock-down, we kunnen niet op vakantie, veel bedrijven zijn gesloten of gaan failliet, we kunnen niet meer uit eten omdat alle restaurants verplicht gesloten zijn. Een groot deel van Nederland moet thuis werken, scholen zijn gesloten en kinderen krijgen thuis, onlineonderwijs en er kan niemand meer naar de kerk. Ouderen voelen zich opgesloten en eenzaam.
Een zorgelijke situatie
Mensen staan onder druk, naar schatting 40.000 kinderen zitten klem in hun gezinnen (cijfers volgens het Instituut voor Pedagogische Wetenschappen) , hebben te maken met emotionele verwaarlozing en zijn getuige van huiselijk geweld. Vooral de zwakkere in de samenleving lijken het meest kwetsbaar. Huwelijken staan onder zware spanning en er is een grote toename van psychologische problemen. Ik verwacht dat de grafiek van de echtscheidingen het komende jaar sterk zal stijgen.
De telefoon bij het Landelijk Steunpunt Extremisme (LSE) staat roodgloeiend. Mensen maken zich zorgen om de toenemende agressie in de samenleving. Afgelopen week waren we met z’n allen getuigen van groepen mensen die plunderend een spoor van vernieling trokken. Winkeliers, die al zwaar getroffen waren, werden opnieuw getroffen. Maar er was ook positief nieuws. Hulpacties werden op touw gezet, rekeningen werden geopend om gedupeerde winkeliers te ondersteunen en grote groepen mensen trokken met bezems de stad in om de schade te herstellen. In Eindhoven werden positieve teksten op gebouwen geprojecteerd massaal gaven mensen aan dat we dit in ons land niet tolereren. Constructief Nederland kwam in verzet!
Polarisatie uit angst en wanhoop
Constructief en destructief gerechtigde mensen leven samen in een land dat onder druk staat. Verschillende individuen en groepen vinden elkaar in het afwijzen van het overheidsbeleid. Een individu dat zich bedreigt voelt zal sneller een groep zoeken waarmee hij of zij zich kan versterken. Veel reacties die we in de samenleving zien komen voort uit angst en wanhoop. Het complot denken en de anti-overheidssentimenten worden versterkt door deze onzekerheid en angst die de Corona crisis met zich meebrengt.
Polarisatie kan leiden tot radicalisering en extremisme. Een zorg in deze tijd die niet onterecht is! Het komt in tijden van druk neer op draagkracht. Draagkracht van individuele mensen en draagkracht van een volk. Deze draagkracht wordt in grote mate bepaald door voldoende psychologisch vermogen om met spanning en stress om te gaan en door opgebouwd constructief en destructief recht. Juist in tijden waarin mensen grote verliezen lijden blijken ze gevoeliger voor extremistische denkbeelden.
Constructief recht wordt in het leven opgebouwd daar waar mensen van betekenis kunnen zijn. Daar waar je waarde toe kunt voegen en waar jij gewaardeerd wordt en erkenning krijgt.
Destructief recht is een destructieve kracht die voortkomt uit onrecht in generaties wat niet is rechtgezet. Mensen dragen dit destructief recht vaak generaties met zich mee en in tijden van grote druk gaan ze leunen op dit destructieve recht. Acties door een coronateststraat te vernielen, zoals in Breda en Urk gebeurde, zendmasten in brand te steken vanwege complottheorieën rond 5G. Demonstraties tegen strengere maatregelen lopen uit de hand zoals in de afgelopen week in veel steden in ons land gebeurde. Langslopende politici bij de Tweede Kamer in Den Haag worden lastig gevallen en uitgemaakt voor pedofiel en kinderverkrachter. Een schaamteloze vertoning van destructief gerechtigde mensen. Zij vinden dat ze dit mogen doen, dat het rechtvaardig is wat ze doen. Wie heeft er rekening gehouden met hun belangen?
Invloeden van generaties
De tweede wereldoorlog was een antwoord op de eerste wereldoorlog. Het destructieve gedrag van het Duitse volk was mede een gevolg van het onrecht wat in de eerste wereldoorlog niet was rechtgezet. Zo zijn er vele voorbeelden te noemen in de generaties van opgebouwd destructief recht in bevolkingsgroepen. De vissers van Urk, die het slachtoffer werden van de drooglegging van de Zuiderzee, waar veel verzet was van de bevolking tegen de regering en tegen de rijke particulieren initiatiefnemers, die met deze ingreep een einde wilde maken aan de stormvloeden waarvan de laatste in 1916 waarbij zestien personen verdronken.
Verschillende belangen
De belangen van verschillende bevolkingsgroepen hebben altijd een grote rol gespeeld op het strijdtoneel in de samenleving. Sommigen wetenschappers verklaren het huidige verzet en de rebellie in het huidige Urk nog altijd als gevolg van deze geschiedenis. We noemen dit in het contextuele denken een roulerende rekening. De boosheid van de ene generatie wordt onbewust doorgegeven aan een nieuwe generatie. Urk is een voorbeeld, Marokkaanse emigranten, de Molukse geschiedenis, de jihadistische beweging zijn andere voorbeelden. We kunnen vaak wortels van onrecht aanwijzen in generaties. De rekeningen die niet vereffend zijn in generaties, worden doorgegeven aan een onschuldige nieuwe generatie.
Het gevaar van radicalisering
Polarisatie kan leiden tot radicalisering en extremisme. En dat kan weer mensen voortbrengen die bereid zijn om met geweld in actie te komen. Hoewel het complot denken inderdaad niet nieuw is en ook de polarisatie al jaren toeneemt, is er volgens Maarten van de Donk, radicaliseringsexpert bij Radar Advies, nu wel iets zorgelijks aan de hand. “Kijk je naar het bedreigen van politici, dan hebben bijvoorbeeld wethouders daar al langer mee te maken. Maar de schaal waarop het nu gebeurt en de schaamteloosheid ervan, is groter. Politici worden niet stiekem bedreigd, maar openlijk, terwijl iemand het met zijn eigen mobiele telefoon filmt en het via sociale media de wereld in stuurt.” (Trouw, 30 oktober 2020)
Kijk eens door elkaars raam
Ik gebruik in mijn coachgesprekken en mijn trainingen vaak de metafoor van een raam. Als je door het ene raam naar buiten kijkt, zie je een stukje van de waarheid buiten. Maar als je door een ander raam kijkt, is de kans groot dat je een ander stukje van de waarheid ziet. Je ziet allemaal je eigen waarheid door je eigen raam. De uitdaging in de samenleving is om eens door elkaars raam te gaan kijken. Ik zou iemand die angstig is en in complotten gelooft uit willen nodigen eens door het raam van Mark Rutte of andere beleidsmakers te kijken. Zij zien hun stukje waarheid. En ik zou de beleidsmakers uit willen nodigen om vaker door het raam van een complotdenker te kijken. Door elkaars raam kijken levert veel wijsheid op. En zal zeker tot verbinding en tot dialoog leiden. Het zal de discussie doven en misschien zelfs de dialoog op gang brengen. Er is in niet 1 waarheid en de werkelijkheid is vele male groter, dan dat 1 mens of 1 groep mensen kan zien, die allemaal alleen door hun eigen raam kijken! Een belangrijke tip voor ieder coach, leer mensen eens te kijken door het raam van de ander!
Hans Groeneboer
iDNA B.V.
|
|
